1. Czy możliwe jest odliczenie VAT bez faktury?

Do niedawna odpowiedź na to pytanie była jednoznacznie negatywna – faktura wystawiona przez sprzedawcę jest bowiem traktowana jako „nośnik podatku”, bez którego realizacja prawa do odliczenia VAT jest niemożliwa. Pogląd ten może jednak ulec rewizji w związku z wyrokiem wydanym przez Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej w sprawie C-235/21 Raiffeisen Leasing.

Sprawa dotyczyła sporu na gruncie transakcji leasingu zwrotnego, w którym zbycie nieruchomości nie zostało udokumentowane fakturą. Niemniej, podatnik wykazał kwotę podatku naliczonego do odliczenia na podstawie danych z umowy. Uznał bowiem, że zawiera ona wszystkie dane wymagane do odpowiedniego udokumentowania transakcji i ustalenia kwoty należnego podatku.

Trybunał uznał, że umowę zbycia nieruchomości i leasingu zwrotnego pod pewnymi warunkami można uznać za fakturę w rozumieniu Dyrektywy VAT. Zdaniem Trybunału w tej sprawie sąd krajowy powinien więc ocenić, czy transakcja była opodatkowana, czy nie stanowiła nadużycia prawa oraz czy umowa faktycznie zawiera dane wymagane dla realizacji odliczenia. Jeżeli warunki te są spełnione, podatnik ma prawo potraktować umowę jako fakturę VAT.

Co wynika z wyroku TSUE dla polskiego podatnika?

• Odliczenie VAT możliwe, ale ryzykowne. Nie należy spodziewać się, że wyrok TSUE znajdzie automatyczne zastosowanie w praktyce stosowania prawa, niemniej podatnicy mogą próbować wykorzystać powyższą argumentację do realizacji prawa do odliczenia naliczonego VAT np. w sytuacjach sporu pomiędzy sprzedawcą a nabywcą. Przed realizacją takiego odliczenia warto jednak rozważyć ryzyka podatkowe i zastanowić się, jak można je minimalizować.
• Czy PRO-FORMA jest fakturą? Trybunał przyjmuje stanowisko, że fakturą może być dokument posiadający określone dane, bez względu na intencje wystawcy tego dokumentu. Może więc powstać wątpliwość, czy w tym rozumieniu fakturą VAT nie będzie także np. faktura pro-forma. Obrót takimi dokumentami może więc wiązać się z ryzykiem podatkowym.

2. Najem dachu budynku na cele montażu masztu telefonii komórkowej a zwolnienie z CIT

Ustawa CIT przewiduje zwolnienie z opodatkowania dochodów spółdzielni lub wspólnot mieszkaniowych uzyskane z gospodarki zasobami mieszkaniowymi, w części przeznaczonej na cele związane z utrzymaniem tych zasobów. Nie są zaś zwolnione z VAT dochody uzyskane z innej działalności gospodarczej, niż gospodarka zasobami mieszkaniowymi.

Czym więc jest gospodarka zasobami mieszkaniowymi? Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku rozstrzygnął spór w tym względzie na korzyść podatnika. Wspólnota mieszkaniowa oddała w najem część dachu budynku mieszkalnego, którym zarządzała. Najemca zamontował na dachu infrastrukturę telekomunikacyjną, związaną z jego działalnością gospodarczą. Przychód z najmu był przeznaczony przez podatnika na cele utrzymania nieruchomości, w związku z tym podatnik uznał, że spełnione są przesłanki zwolnienia przewidzianego w przepisach ustawy o CIT.

Inny pogląd przedstawił Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w wydanej interpretacji. Stwierdził, że nie jest to dochód wynikający z gospodarki zasobami mieszkaniowymi, więc zwolnienie nie ma zastosowania.

WSA w Gdańsku w wyroku z 25 października 2022 r. sygn. I SA/Gd 571/22 wskazał, że określona całość konstrukcyjna pozostająca w dyspozycji wspólnoty mieszkaniowej powinna być traktowana w sposób spójny, a najem jakiejkolwiek części nieruchomości wspólnej należy uznać za element gospodarki zasobami mieszkaniowymi. Niekorzystna dla podatnika interpretacja została więc uchylona.

3. Status podatnika w podatku od nieruchomości

Treść ustawy podatkowej określa w jakich okolicznościach osoba fizyczna, prawna lub jednostka organizacyjna uznawana jest za podatnika RET. Zasadniczo, status ten wynika z prawa własności do nieruchomości lub jej posiadania jako posiadacz samoistny. Warto jednak zwrócić uwagę, że w pewnych okolicznościach także posiadanie zależne może określać status podatnika.

Jeżeli właścicielem nieruchomości jest skarb państwa (lub jednostka samorządu terytorialnego), również jej posiadacz zależny ma obowiązek zapłaty podatku, jeżeli posiadanie to wynika z zawartej umowy, z innego tytułu prawnego lub, niekiedy, także jeżeli brak umowy w tym zakresie. Przekonał się o tym podatnik, który zawarł umowę z GDDKiA w zakresie kompleksowego utrzymania dróg krajowych. Agencja przekazała kontrahentowi nieruchomości i obiekty (magazyny soli, budynki zaplecza, obiekty biurowe) stanowiące własność Skarbu Państwa, w celu realizacji umowy.

Organ podatkowy uznał, że w związku z realizacją umowy przedsiębiorca stał się podatnikiem podatku od nieruchomości. Pogląd ten został podtrzymany przez sąd administracyjny w obu instancjach. Naczelny Sąd Administracyjny zakończył spór stwierdzając, że przedsiębiorca wykonywał władztwo nad przekazanymi mu obiektami i nieruchomościami w sposób odpowiadający posiadaniu, na swoją rzecz i w ramach umowy z GDDKiA. Jego status jako podatnika podatku od nieruchomości został więc ustalony prawidłowo.

Co wynika w praktyce z powyższego orzeczenia?

Warto zwrócić uwagę, że od zasadniczych warunków definiujących podatnika RET przepisy prawa przewidują wyjątki. Jeżeli więc w ramach prowadzonej działalności (lub w związku ze świadczonymi usługami) przedsiębiorca przejmuje władztwo nad nieruchomością, brak posiadania samoistnego nie zawsze oznacza brak obowiązku rozliczania podatku RET.