1. Pytanie prejudycjalne do TSUE w podatku od nieruchomości

Naczelny Sąd Administracyjny zdecydował o skierowaniu pytania prawnego do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej w nietypowej sprawie. Spór, na bazie którego pojawiła się wątpliwość prawna dotyczy podatku od nieruchomości, a konkretnie zasad stosowania zwolnienia z opodatkowania RET infrastruktury kolejowej. Pytanie do TSUE jest zaś o tyle nietypowe, że podatki lokalne nie są zharmonizowane w UE. Wątpliwość w tej sytuacji dotyczy zaś oceny kiedy zwolnienie z opodatkowania nie stanowi zakłócenia konkurencji.

Podatnik wystąpił z wnioskiem o interpretację, w którym wskazał, że jest użytkownikiem wieczystym nieruchomości, na której znajduje się bocznica kolejowa. Bocznica ta była dotychczas wykorzystywana na własne cele podatnika, ale podatnik przewidywał udostępnienie jej w przyszłości innym licencjonowanym przewoźnikom. Planował też nabyć nowe grunty i umieścić na nich elementy infrastruktury kolejowej.

W związku z tym podatnik zadał pytanie, czy będzie upoważniony do zastosowania zwolnienia z opodatkowania RET, począwszy od momentu, w którym dojdzie do wydania zgody na wjazd na bocznicę innemu licencjonowanemu przewoźnikowi. Odpowiedź organu podatkowego była negatywna. W uzasadnieniu interpretacji wskazano, że proponowana przez podatnika wykładnia przepisów prawa pozostaje sprzeczna z prawem Unii Europejskiej, bowiem udzielenie zwolnienia z RET w stosunku do prywatnej infrastruktury kolejowej może stanowić formę pomocy publicznej. Pogląd ten powtórzony został w wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego.

Naczelny Sąd Administracyjny uznał jednak, że rozstrzygnięcie sporu wymaga odpowiedzi na pytanie czy udzielenie zwolnienia z opodatkowania w tym względzie skierowanego do wszystkich podatników RET jest zakłóceniem konkurencji. Jeżeli zaś jest to niedozwolona pomoc publiczna, podatnik który skorzystał ze zwolnienia ma obowiązek zapłaty zaległego podatku z odsetkami.

Rozstrzygnięcie TSUE zostanie wydane prawdopodobnie w terminie 2 – 3 lat. Będzie ono potencjalnie miało znaczenie zarówno dla podatników RET, którzy skorzystali ze zwolnienia z opodatkowania właściwego dla infrastruktury kolejowej, jak również tych podatników którym organy podatkowe odmówiły tego prawa.

2. Czynsz najmu nie jest ukrytym zyskiem opodatkowanym estońskim CIT – wyrok WSA w Łodzi

W interpretacjach prawa podatkowego pojawia się niekiedy pogląd, że ocena wydatków spółki na jako wydatków stanowiących ukryty zysk w rozumieniu przepisów ustawy o CIT dla wspólnika spółki jest uzależniona od weryfikacji, czy wspólnik wyposażył spółkę w narzędzie niezbędne do prowadzenia działalności gospodarczej.

W postępowaniu przed Wojewódzkim Sądem Administracyjnym w sprawie w Łodzi sygn. I SA/Łd 137/23 podatnik zaskarżył interpretację indywidualną, która przedstawiła taki pogląd. Zdaniem KIS, zawarcie pomiędzy wspólnikiem a spółką umów najmu świadczy o takim ukształtowaniu zasad współpracy, które nie miałoby miejsca w relacji pomiędzy podmiotami niepowiązanymi. Budynki, które są przedmiotem najmy były bowiem wcześniej środkami trwałymi w działalności gospodarczej wspólnika, zanim została ona przekształcona w formę spółki. Ustalenie czynszu najmu na warunkach rynkowych, zdaniem organu, nie zmienia faktu, że stanowi on ukryty zysk wspólnika.

Pogląd ten został uznany za błędny przez Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi (sygn. I SA/Łd 137/23). Sąd zwrócił uwagę, że z treści przepisów ustawy o CIT wynika wprost, że czynsz najmu lub dzierżawy płacony przez podatnika na rzecz jego wspólnika (lub odwrotnie) nie spełni dyspozycji art. 28m ust. 3 pkt 3 ustawy o CIT, o ile ustalony został na warunkach rynkowych. I taka sytuacja została opisana we wniosku o interpretację. Sąd zarzucił też organowi podatkowemu, że w istocie nie wyjaśnił co oznacza, że transakcja została zrealizowana na warunkach nierynkowych, skoro nie została przeprowadzona analiza w tym względzie. W ocenie sądu nie jest taką analizą samo stwierdzenie, że wspólnik wycofał składniki majątku z dotychczas prowadzonej działalności, a następnie wynajął je Spółce, a przez to nie zadbał o wyposażenie spółki w aktywa niezbędne dla prowadzonej działalności gospodarczej.

3. Współpraca z gminą w związku z przebudową drogi gminnej – skutki w VAT

Jakie skutki VAT ma współpraca pomiędzy spółką (podatnikiem VAT) a gminą, w zakresie przebudowy gminnej? Czy gmina działa wówczas także jako podatnik VAT? Takie wątpliwości były przedmiotem rozstrzygnięcia wydanego przez Naczelny Sąd Administracyjny w sprawie o sygn. I FSK 501/19.

Sprawa dotyczyła oceny w interpretacji współpracy podatnika oraz gminy w zakresie przebudowy drogi gminnej. Celem podatnika było zapewnienie właściwego dojazdu i infrastruktury dla nieruchomości w jej działalności gospodarczej. Zawarł więc umowę z gminą, w ramach której gmina zobowiązała się do opracowania dokumentacji technicznej przebudowy, uzyskania wymaganych zgód i pozwoleń, sprawowania funkcji inwestora nad robotami oraz współfinansowania prowadzonej inwestycji. Natomiast po stronie podatnika pozostawały przede wszystkim koszty prac budowlanych związanych z przebudową drogi. Strony dokonywały wzajemnych rozliczeń wydatków ponoszonych w związku z realizowanymi pracami.

Czy gmina obciążając spółkę określonymi kosztami powinna je dokumentować fakturą VAT? Czy działa w tym względzie jako podatnik VAT, skoro współpraca wynika z zawartej umowy cywilnoprawnej? W interpretacji organ podatkowy stwierdził, że gmina nie ma w tym przypadku statusu podatnika VAT, lecz podatnik nie zgodził się z tym poglądem.

W wyroku z 20 kwietnia 2023 r. Naczelny Sąd Administracyjny potwierdził prawidłowość argumentacji organu podatkowego. Sąd uznał, że zawarcie umowy cywilnoprawnej nie zmienia faktu, że obowiązek przebudowy dróg gminnych w warunkach opisanych we wniosku nie stanowi działalności gospodarczej gminy. Wykonywanie działalności gospodarczej wymaga bowiem spełnienia następujących przesłanek: stałego i zorganizowanego charakteru, wykonywania w zamian za wynagrodzenie, jeżeli służy osiąganiu dochodu, powtarzalności. Warunki te nie są spełnione w omawianej sprawie.

Argumenty przedstawione przez NSA (w momencie publikacji newslettera znane są ustne motywy rozstrzygnięcia) mogą być pomocne także w innych sytuacjach, w których występuje współpraca pomiędzy przedsiębiorcami a organami władzy publicznej.